Miesiące lipiec oraz sierpień to szczyt sezonu warzywno-owocowego. Warto więc skorzystać z obfitości dóbr, jakie dała natura i przygotować różne przetwory. Jest to czas wytężonej pracy dla tych, którzy chcą zapełnić swoją spiżarnię pysznościami na przetwory domowe min na: maliny, mirabelki, gruszki, śliwki, jabłka, pomidory. Sierpień to miesiąc, w którym dojrzewają patisony, kabaczek, cukinia oraz czas na kiszenie oraz konserwowanie ogórków. Oprócz spożywania tych warzyw na bieżąco, może zamknąć ich smak w słoikach na zimę.
Przetwarzanie i utrwalanie owoców oraz warzyw związane jest z małą trwałością niektórych surowców, niekiedy ich sezonowością. Dla świadomego konsumenta owoce, warzywa i ich przetwory stanowią źródło cennych i niezbędnych składników. Ze względu na stosunkowo krótki okres owocowania w warunkach klimatycznych Polski oraz na dużą wrażliwość niektórych owoców i warzyw część musi zostać utrwalona. Najlepszym rozwiązaniem dla świeżych owoców i warzyw są soki.
Spożywanie przetworów z owoców oraz warzyw chroni organizm ludzki przed niektórymi chorobami. Należy jednak pamiętać o ich jakości, a także stopniu ich przetwarzania i utrwalania, ponieważ podczas procesów przetwórczych może dojść do degradacji cennych z punktu widzenia zdrowotnego składników odżywczych.
Kilka przykładów wykorzystywania warzyw i owoców.
To owoce soczyste i aromatyczne. W Polsce rosną w lasach i ogrodach. Najbardziej aromatyczne maliny to maliny dziko rosnące, zawierają one najwięcej cennych dla zdrowia substancji.
Konfitura z malin
Składniki:
- 1 kg świeżo zerwanych malin
- 12,5 dag cukru
- 0,5 l wody
Przygotowanie:
Wodę z cukrem zagotować na wolnym ogniu, często mieszając. Powstanie gęsty syrop. W czasie gotowania należy usuwać powstającą pianę. Przebrane owoce malin wrzucać pojedynczo do gorącego syropu. Zagotować i natychmiast odstawić na 24 godziny. Następnie smażyć konfiturę na wolnym ogniu przez 45 minut. Za każdym razem, gdy na powierzchni syropu pojawi się piana, należy ją usunąć. Całą powstałą konfiturę należy przełożyć do słoiczków i uszczelnić.
Często kojarzą się z dzieciństwem i jedzeniem owoców z krzewów rosnących przy drogach. Dziś ten smak jest coraz częściej doceniany i mirabelki można spotkać także w sklepach.
W przypadku dżemu z mirabelek kluczem są owoce, które powinny być mięsiste i mieć intensywny zapach.
Dżem z mirabelek
Składniki:
- 2 kg mirabelek
- 0,5 kg cukru (może być brązowy)
- 3 łyżki soku z cytryny
- laska wanilii
Przygotowanie:
Owoce należy umyć, osuszyć i wypestkować. Z laski wanilii - po przekrojeniu jej na pół - wydobyć ziarna. Owoce mirabelek przełożyć do głębokiego naczynia, zasypać cukrem i wymieszać. Całość odstawić w chłodne, zaciemnione miejsce na 12 godzin, aby mirabelki puściły sok. Następnie mirabelki przełożyć na patelnię i smażyć średnim ogniu. Dorzucić kilka ziaren wanilii. Kiedy owoce zaczynają tracić kolor i zaczynają robić się gęste, należy dodać sok z cytryny. Powstały gęsty dżem przekładamy do wyparzonych słoików.
Tak przygotowany dżem przechowujemy w chłodnym miejscu przez kilka tygodni. Dżem można także pasteryzować, jeżeli chcemy zostawić go na dłużej.
Przetwory z gruszek to pozycja obowiązkowa w domowej spiżarni. Nie tylko dlatego, że są smaczne, ale przede wszystkim są bardzo zdrowe.
Marynowane gruszki
Składniki:
- 1,5 kg gruszek
- 3 szklanki wody
- 1 szklanka octu
- 1 szklanka cukru
- cynamon i goździki dla smaku
Przygotowanie:
Gruszki należy umyć, obrać, wyciąć gniazda nasienne i pokroić w ćwiartki. Z wody, octu, cukru i przypraw na wolnym ogniu przygotować zalewę i powoli wkładać do niej owoce. Gotować na wolnym ogniu przez około godzinę. Następnie gorące należy przełożyć z zalewą do słoików, zakręcić i odwrócić do góry dnem.
Najpopularniejsze w Polsce to śliwki węgierki. Niewiele z nas zdaje sobie sprawę z tego, jak pozytywny wpływ na nasze zdrowie może mieć śliwka.
Powidła śliwkowe
Składniki:
- 4 kg węgierek
- cukier trzcinowy
Przygotowanie:
Śliwki należy opłukać, przekroić i usunąć pestki. Włożyć owoce do dużego rondla i skropić wodą. Następnie smażyć około godziny i odstawić na noc. Drugiego dnia smażyć około 1 godziny od czasu do czasu mieszając i odstawić. Trzeciego dnia smażyć około 30 minut i mieszać. Kiedy masa zgęstnieje dodać cukier do smaku. Smażyć je jeszcze 30 minut i następnie przełożyć do wyparzonych słoików.
Pasteryzować należy około 20 minut. Można dodać pod koniec duszenia odrobinę cynamonu lub goździków - wtedy nabiorą one korzennego smaku.
Są jednym z najbardziej lubianych w Polsce owoców. Przetwory z jabłek na zimę to doskonały sposób na zatrzymanie w słoiku ich wyjątkowego smaku.
Mus jabłkowy
Składniki:
- 2 kg jabłek - różne rodzaje (kwaśne, słodkie)
- woda
Przygotowanie:
Należy przygotować odpowiedni garnek. Wlać na spód trochę wody, tak aby przykrył spód około 1,5 cm. Garnek postawić na najmniejszy ogień i doprowadzić wodę do wrzenia.
Jabłka należy umyć, obrać, wyciąć gniazda nasienne i pokrojone wrzucić do garnka z odrobiną gotującej wody, aby się dusiły. Mieszać drewnianą łyżką i gotować mus przez około 5-10 minut. Przygotowany mus nakładamy do wyparzonych słoiczków. Po zakręceniu należy postawić do góry dnem do wystygnięcia.
Przecier pomidorowy
Składniki:
- 5 kg pomidorów
- 3 łyżki cukru
- 3 łyżki soli
Przygotowanie:
Pomidory umyć, pokroić w cząstki. Włożyć do rondla i rozgotować. Miazgę przetrzeć przez sito, by odrzucić skórki i pestki. Przetarte pomidory ponownie włożyć do rondla, zagotować, dodać sól i cukier. Gorący przecier przełożyć do uprzednio umytych i wygotowanych słoików. Zakręcić i pasteryzować około 25 minut w temperaturze 90°C.
Marynowane patisony
Składniki na zalewę:
- 1 kg patison
- 1 sztuki marchewki
- 5 szklanek wody
- 1 szklanka octu
- 1 cebula
- 0,5 główki czosnku
- ziele angielskie
- 3 łyżki soli
- liść laurowy do smaku
- gorczyca do smaku
Przygotowanie:
Patison należy umyć, pokroić w kostkę, dodać cebulę pokrojoną w piórka oraz marchew na małe kawałki. Wszystko włożyć do słoiczków i do każdego z nich wsypać przyprawy i czosnek. Zalewę należy przygotować ze składników i nalać do słoików. Całość pasteryzować około 15 minut.
Sałatka z kabaczka w zalewie
Składniki:
- 2 kabaczki średniej wielkości
- 4-5 marchewek
- 2 nieduże cebule
- 2 czerwone papryki
Zalewa do sałatki:
- 2 łyżki oleju
- 0,5 szklanki octu
- 1-2 łyżki soli
- 0,5 szklanki cukru
Przygotowanie:
Paprykę i cebulę należy pokroić w paski. Kabaczek i marchewkę zetrzeć na tarce na dużych oczkach. Sałatkę włożyć do słoików. W rondlu zagotować wszystkie składniki zalewy i po zagotowaniu przelać ją do słoików. Odstawić do ostudzenia i następnie wekować w garnku około 20 minut.
Cukinia w zalewie z curry i musztardą
Składniki:
- 2-2,5 kg młodej cukinii
Składniki zalewy:
- 7 szklanek wody
- 1 łyżka curry
- 1 łyżka musztardy
- 1 łyżka soli
- 1,5 szklanki octu 10%
- ½ łyżeczki gorczycy
- 1 ząbek czosnku
- 1 liść laurowy
Przygotowanie:
Składniki zalewy połączyć ze sobą i doprowadzić do wrzenia, energicznie mieszając. Gotować na ogniu około 4 minut. Umytą i osuszoną cukinię kroić w plastry o grubości 1 cm i następnie ciasno układać w słoikach. Słoiki zalać gorącą zalewą, zakręcić i wstawić do nagrzanego do 120°C piekarnika na 20 minut.
Ogórki kiszone
Składniki:
- ogórki
- czosnek
- ziele angielskie
- korzeń chrzanu
- gorczyca
- liście laurowe
Przygotowanie
Ogórki należy dokładnie umyć pod bieżącą wodą, a następnie przełożyć do miski z zimną wodą, aby pozostały twarde. Obrać chrzan i pokroić na małe kawałki. W garnku zagotować odpowiednią ilość wody (około 3 litrów) i dodać sól (ok. 2 łyżek na 1 litr), oraz 1 łyżkę cukry na 1 litr.
Do każdego słoika na dno należy włożyć koper, czosnek, chrzan, a następnie dość ściśle poukładać ogórki. Na wierzch wsypać 1,5 łyżki gorczycy, kilka ziarenek pieprzu, około 5 ziarenek ziela angielskiego i 2 listki laurowe. Zalewa do ogórków powinna być ciepła, ale nie gorąca. Zalane zalewą i mocno zakręcone słoiki odstawić na 3-4 dni aż zalewa zmętnieje i pojawi się piana. Dokręcić mocno i dać do spiżarni.
Halina Szymańska