Międzyplonami nazywa się rośliny, które - jak wskazuje nazwa - uprawia się między dwoma plonami głównymi w celu wzbogacenia gleby (substancja organiczna), zapobiegania erozji, czy też uzyskania dodatkowej paszy.
Wyróżniamy dwa rodzaje międzyplonów: ścierniskowe i ozime.
- Międzyplon ścierniskowy wysiewa się po zbiorach głównych upraw w okresie od 11 lipca do 20 sierpnia i powinien być utrzymany co najmniej do 15 października.
- Międzyplon ozimy wysiewa się od 1 lipca do 1 października, a zagospodaruje po 15 lutego następnego roku.
Uprawa międzyplonów ma znaczenie środowiskowe, klimatyczne, agrotechniczne i ekonomiczne.
Korzyści płynące z uprawy międzyplonów
- Wzbogacają glebę w substancje organiczną, z której tworzone są związki próchniczne.
- Ograniczają emisję do atmosfery CO2 poprzez proces fotosyntezy i tworzenie masy roślinnej, a następnie sekwestracji związków węgla w glebie.
- Ograniczają wymywanie związków azotu z gleby. Rośliny bobowate wiążą azot atmosferyczny, z którego będą mogły skorzystać rośliny następcze. Można w ten sposób zmniejszyć nawożenie mineralnymi nawozami azotowymi roślin następczych.
- Ograniczają straty fosforu i potasu.
- Korzystnie wpływają na aktywność biologiczną gleb i rozwój mikroorganizmów glebowych.
- Rośliny okrywowe zapobiegają erozji wodnej i wietrznej gleb.
- Poprawiają strukturę gleb i ich właściwości powietrzno-wodne. Wpływają na wykształcenie się struktury gruzełkowatej.
- Dzięki wyższej zawartości próchnicy zwiększają się zasoby wody glebowej dla roślin.
- Przerywają monokultury zbożowe i poprawiają właściwości fitosanitarne gleb.
- Zapobiegają degradacji i wpływają na żyzność gleb, zwiększają plonowanie roślin następczych.
- Mogą być źródłem dodatkowej paszy dla zwierząt.
- Niektóre rośliny po zakwitnięciu stanowią pożytki pszczele (facelia, gryka, gorczyca).
Międzyplony pomagają rolnikom wypełnić wymogi stawiane w programie tzw. zazielenienia, a w programie rolnośrodowiskowym „Ochrona gleb i wód” są źródłem dodatkowych dochodów. Dobór gatunków powinien uwzględniać klasę gleby, płodozmian, późniejsze przeznaczenie (zielony nawóz, pasza, pożytki pszczele).
Międzyplony [fot. K. Domagała]
Zdjęcia zostały wykonane na polu doświadczalnym ŚODR w Modliszewicach, 22 października 2019 r.
Najczęściej uprawiane gatunki międzyplonów
- Bobowate: łubin żółty, wąskolistny, seradela, groch polny (peluszka), bobik, wyka jara.
- Kapustowate: gorczyca biała, rzepik ozimy, rzepik jary, rzodkiew oleista, rzepak jary.
- Inne: facelia, słonecznik, gryka, życica wielokwiatowa, owies.
Najlepiej z tych roślin sporządzić mieszanki poplonowe składające się z kilku gatunków roślin. Niektóre z firm nasiennych oferują gotowe mieszanki.
Krzysztof Domagała